- Στη Συχνότητα Της Αλλαγής
Στη Συχνότητα Της Αλλαγής
Σε Μία Προηγούμενη Ζωή
Είναι μια ηλιόλουστη Κυριακή, την Άνοιξη του 1987. Είσαι 12 χρονών. Ένα δροσερό αεράκι εισβάλλει γαλήνια από το παράθυρο του δωματίου του 2ου ορόφου, κάνοντας τα όλα πιο όμορφα, σε σχέση με τον ήλιο σίγουρα, που είχε αρχίσει να ζεσταίνει υπερβολικά το κρεβάτι. Ούτε σχολείο, ούτε δουλειά, ούτε προβλήματα. Μηδέν σκοτούρες. Τίποτα δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην περιπετειώδη, ελεύθερη Κυριακή σου. Ούτε οθόνες να ναρκώνουν το μυαλό σου, ούτε ειδοποιήσεις οι οποίες περιμένουν με αγωνία να τις απαριθμήσεις, ούτε, πεινασμένοι για περισσότερο περιεχόμενο, followers. Τα πράγματα είναι απλά. Μια φέτα ψωμί με φυστικοβούτηρο, blue jeans, ένα παλιό t-shirt, και έφυγες για να βρεις τη συμμορία. Όπως παλιά.
Στέκεσαι στην πόρτα του δωματίου σου. Ο Dee, ντυμένος με την illustration στολή του, έχει καλύψει τον μισό τοίχο, και σε καλεί. “Be Cruel To Your School”, και εσύ χαρίζοντας του το πιο αγνό χαμόγελό σου, του υπόσχεσαι ότι πάντα θα είσαι. Το χαμόγελο παγώνει απότομα, μόλις εισβάλλει στο μυαλό σου η εικόνα της δασκάλας να σου φωνάζει μπροστά σε όλη την τάξη ότι “Δεν θα πας ποτέ μπροστά στη ζωή σου!”. Μόνο για λίγο όμως. Μπορεί να είσαι απλά ένα παιδί, αλλά ξέρεις πολύ καλά τον τρόπο να μην σε ρίχνει κανένας. Αυτή είναι η μέρα σου. Όλα είναι αληθινά, όλα είναι πιθανά, όλα είναι όμορφα. Η Κυριακάτικη περιπέτεια ξεκινάει.
(Σχεδόν) Όλα Αλλάζουν
Πολλά έχουν αλλάξει από τότε. Τα πάντα σχεδόν. Η εξέλιξη των πραγμάτων και των καταστάσεων που ακολούθησε, το πόσο μεγάλο είναι αυτό το ντόμινο· μας αφήνει με το στόμα ανοιχτό.
Συχνά αναπολούμε τις περασμένες δεκαετίες, πριν η τεχνολογία εισβάλλει σε κάθε πτυχή της ύπαρξής μας, με έναν ρομαντισμό. Τα χρόνια της αθωότητας. Για να είμαστε ειλικρινείς, ίσως δεν υπήρξε ποτέ κάτι τέτοιο. Οι εποχές περνούν, και στον πυρήνα τους παραμένουν ίδιες. Οι τρόποι είναι που αλλάζουν. Μπορούν να έχουν αρνητικό αντίκτυπο, ή μπορεί και να προσφέρουν σημαντικά στο εξελικτικό μονοπάτι.
Και οι τρόποι σίγουρα έχουν αλλάξει δραστικά. 20 χρόνια πριν, θα γελούσαμε με όποιον τολμούσε να μας περιγράψει την δομή και τους τρόπους των σημερινών κοινωνιών. Δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι τα πάντα θα περνούν μέσα από τις πάνσοφες οθόνες μας, με εμάς να απορροφάμε τρομακτική ποσότητα πληροφοριών, τόσο γρήγορα, με αποτέλεσμα, όταν απομακρυνόμαστε από αυτές, να χρειαζόμαστε αρκετό χρόνο ώστε να επανέλθουμε στον πραγματικό κόσμο. Ερωτευόμαστε μέσα από οθόνες, απορρίπτοντας δεκάδες υποψήφιες/ους μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, μέχρι να βρεθεί το κατάλληλο ταίρι. Κάνουμε διαδικτυακούς φίλους, όλοι μας έχουμε εκατοντάδες ή και χιλιάδες από αυτούς. Καινούργιοι φίλοι και φίλες καθημερινά, όλες και όλοι με φανταστικές ζωές, ενδιαφέροντα, στιγμές. Οι φίλοι βεβαίως στην ανάγκη φαίνονται, και οι διαδικτυακοί μας φίλοι θα είναι εκεί να μας στηρίξουν, όταν χρειαστούμε μία μικρή δόση επιβεβαίωσης. Τίποτα περίεργο με αυτό. Τόσες πολλές εφαρμογές ψηφιακής επικοινωνίας, με τόσες πολλές και διαφορετικές επιλογές, που σχεδόν σταματήσαμε να μιλάμε.
Μαγειρεύουμε διαδικτυακά, ακούμε μουσική διαδικτυακά – σχεδόν το σύνολο της μουσικής είναι πλέον σε διαδικτυακή μορφή – είδωλα ανεβαίνουν και καταρρέουν μέσα σε λίγες ημέρες, ικανοποιώντας το, διψασμένο για ψηφιακό αίμα, κοινό.
Ας μην ξεγελιόμαστε όμως από τέτοια φαινόμενα και συμπεριφορές. Η τεχνολογία δεν είναι ο διάβολος. Σίγουρα μπορεί να γίνει, αλλά δεν έκανε την είσοδό του με ψηφιακά κέρατα. Η τεχνολογία είναι ένα μέσο, ένα εργαλείο το οποίο ανοίγει μονοπάτια. Είναι στο χέρι του χρήστη ποια θα ανοίξει.
Μισό-Γεμάτα Ποτήρια
Η ψηφιοποίηση της κοινωνίας, έφερε πράγματι τεράστιες αλλαγές στην συμπεριφορά και τον τρόπο σκέψης μας, τους τρόπους με τους οποίους δρούμε. Σίγουρα αποκάλυψε ένα ποτ-πουρί παθολογικών συμπεριφορών, αλλάζοντας παράλληλα όμως τις ζωές μας προς το καλύτερο. Ερχόμαστε κοντά με ανθρώπους που διαφορετικά δεν θα είχαμε την δυνατότητα, είτε αυτοί είναι δίπλα μας, είτε στην άλλη άκρη της γης, και στα χέρια μας κρατάμε όλη την μουσική ιστορία, ταινίες, βιβλία, συναρπαστικές περιπέτειες, στα οποία μπορούμε να έχουμε πρόσβαση από όπου και αν βρισκόμαστε, οποτεδήποτε. Η επικοινωνία κατέστη ευκολότερη, γρηγορότερη, φθηνότερη. Με πρόσβαση για όλες και όλους.
Αυτή είναι και η σημαντικότερη λέξη, η λέξη-κλειδί, αυτή που πρέπει να υπογραμμιστεί, καθώς αγκαλιάζει όλο το νόημα του θέματος. Η Πρόσβαση. Γιατί η τεχνολογία, παρόλα τα αρνητικά που την συνοδεύουν, εισήγαγε την έννοια της ελεύθερης, παγκόσμιας πρόσβασης για όλες και όλους. Και ναι, είναι αλήθεια ότι ακόμη και από την χρήση της τεχνολογίας προκύπτουν διαχωρισμοί, ακόμη και αυτοί όμως λύνονται ¨εσωτερικά¨, μέσω της ίδιας της προόδου της τεχνολογίας. Δεν υπάρχει τίποτα πιο συμπεριλιπτικό, δεκτικό, και ελεύθερο, από έναν κόσμο που έχει αναπτυχθεί, από ανθρώπους, για ανθρώπους.
Τέλος λοιπόν με την πολυλογία, προχωράμε κατευθείαν στην ουσία του θέματος.
Τα Πέντε Σημεία
Οριοθετώντας τα βασικά σημεία του Ψηφιακού Κόσμου, καταλήγουμε στους παρακάτω άξονες:
Επικοινωνία
Επικοινωνία σημαίνει ζωή, καινούργιες εμπειρίες, εξέλιξη. Είναι πιθανότατα η βασική πτυχή της έκρηξης της τεχνολογίας που συντελέστηκε την τελευταία δεκαετία, κάτι που όλες και όλοι μας κάνουμε κάθε μέρα. Από τις βασικές εφαρμογές, τις οποίες χρησιμοποιούμε για να επικοινωνήσουμε με φίλους και συγγενείς, ή για να κάνουμε νέες γνωριμίες, μέσω γραπτών μηνυμάτων, κλήσεων, βίντεο-κλήσεων, καθώς και διαμοιρασμού αρχείων, μέχρι τις πιο περίπλοκες εφαρμογές και πλατφόρμες επικοινωνίας, οι οποίες χρησιμοποιούνται σε εταιρικό επίπεδο, απλοποιώντας σε τεράστιο βαθμό τις σχετικές διαδικασίες. Η πλειοψηφία αυτών είναι δωρεάν, κάνοντας την επικοινωνία, μία εύκολη και πολύμορφη διαδικασία, σε οποιοδήποτε μέρος, οποιαδήποτε στιγμή. Κανείς δεν είχε φανταστεί τις προηγούμενες δεκαετίες, ότι η διαδικασία της επικοινωνίας θα έπαιρνε αυτή τη μορφή.
Ενημέρωση – Πληροφορίες
Η τεράστια σημασία της διάδοσης πληροφοριών, παντός φύσεως. Ακριβώς επειδή λαμβάνουμε τεράστιο όγκο πληροφοριών κάθε φορά που ανοίγουμε το smartphone μας ή τον υπολογιστή μας, ίσως παραβλέπουμε το πόσο σημαντικό είναι το γεγονός, ότι οι πληροφορίες αυτές φτάνουν πλέον σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Πριν το Internet κατακλύσει τα πάντα, μαζί με τις υπηρεσίες του και την ευρύτερη κουλτούρα του, η ενημέρωση και η διάδοση των πληροφοριών, ήταν αποκλειστικά στα χέρια των εφημερίδων, της τηλεόρασης, και του ραδιοφώνου, και κατά κανόνα, στα χέρια των πιο γνωστών κέντρων ενημέρωσης. Τα πράγματα έχουν αλλάξει σε εντυπωσιακό βαθμό, τόσο γρήγορα, με τόσους πολλούς τρόπους, με αποτέλεσμα σήμερα, να γινόμαστε μάρτυρες μίας έκρηξης επιλογών στον κόσμο της ενημέρωσης. Καινούργια ενημερωτικά portals, γνωστά, προ-υπάρχοντα, τα οποία φόρεσαν ψηφιακό κοστούμι, και φυσικά πολλά ανεξάρτητα. Αρκούν μόνο λίγα δευτερόλεπτα, ώστε τα γεγονότα να ταξιδέψουν σε κάθε γωνιά του πλανήτη, στην καθεμιά και στον καθένα που διαθέτει πρόσβαση στο Internet.
Η τεράστια σημασία της πληροφορίας όμως, δεν ανακυκλώνεται μόνο στην ταχύτητα διάδοσής της. Το γεγονός ότι ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων δεν θα είχε καθόλου πρόσβαση στην ενημέρωση και την πληροφορία, ή απλά θα την λάμβανε διαστρεβλωμένη από τυχόν συμφέροντα, τα οποία συχνά θα προσπαθήσουν να την αποκρύψουν, είναι προπομπός μεγάλων αλλαγών.
Ψυχαγωγία
Ναι, δεν είναι μυστικό από κανέναν πλέον, η αγωγή της ψυχής μας, είναι πλέον πλήρως ψηφιακή. Τα σημάδια είχαν ήδη αρχίσει να κάνουν τα πρώτα τους δειλά βήματα τις δύο προηγούμενες δεκαετίες, κανείς όμως δεν μπορούσε να προβλέψει τον όγκο και την ποσότητα επιλογών του διαθέσιμου υλικού. Μέσα στα ίδια μας τα χέρια κρατάμε όλη την ιστορία από τι αγαπημένες μας μπάντες, χιλιάδες ταινίες, ντοκιμαντέρ και ψυχαγωγικά portals για να επιλέξουμε. Οι πιο ρομαντικοί θα επισημάνουν νευρικά την απαξίωση και αλλοτρίωση που παρουσιάζεται όταν διατίθενται τόσες χιλιάδες επιλογές, καθώς τοποθετούν την βελόνα στην SIDE A του καινούργιου τους βινυλίου. Ακόμη όμως και αν αυτό εμπεριέχει μία δόση αλήθειας, η ύπαρξη επιλογών είναι μεγάλης σημασίας, πολύ περισσότερο όταν η πρόσβαση είναι παγκόσμια.
Καθημερινότητα
Σίγουρα η καθημερινότητα μας πλέον είναι συνδυασμός όλων των παραπάνω, και πολλών περισσότερων παραγόντων. Εξετάζοντας όμως το ζήτημα από μία πρακτική προσέγγιση, θα σταθούμε μπροστά στην τρομακτική αλλαγή που έχει συντελεστεί στην οργάνωση των ζωών μας. Υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης οι οποίες επιτρέπουν στον χρήστη να πραγματοποιήσει τις ενέργειες που θέλει μέσα σε λίγα λεπτά από τον χώρο του, χωρίς να περιφέρεται αργά και βασανιστικά για ώρες, ανάμεσα σε γραφεία και υπηρεσίες. Ολόκληρος ο πλανήτης σχεδόν έχει χαρτογραφηθεί ψηφιακά, και μπορούμε να έχουμε όλο το υλικό αυτό μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Ταχύτατη αναζήτηση πληροφοριών, για οποιαδήποτε χρονική περίοδο, και η λίστα αλλαγών φαντάζει αέναη, δημιουργώντας ένα δίκτυο υπηρεσιών και πληροφοριών, στο οποίο όλες και όλοι μπορούν να έχουν πρόσβαση από οπουδήποτε.
Εκπαίδευση
Σε αυτό το σημείο τα πράγματα παίρνουν μία πανέμορφη, εντυπωσιακή τροπή. Μία τροπή γεμάτη χρώματα , όπου οι πιθανότητες είναι αμέτρητες. Ο κόσμος της Εκπαίδευσης χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τρομακτικές προκλήσεις την περίοδο των τελευταίων χρόνων. Αναπάντεχες, απρόβλεπτες καταστάσεις, για τις οποίες κανένας μας δεν ήταν έτοιμος. Το σοκ ήταν έντονο, βλέποντας σχολεία, Πανεπιστήμια, και εκπαιδευτικά κέντρα κάθε είδους, να κλείνουν για πολλούς μήνες, αδυνατώντας να ανταπεξέλθουν πλήρως στις καταστάσεις. Έκτος όμως από τις προκλήσεις που έθεσε η νέα πραγματικότητα που έφερε ο Covid, ο κόσμος της Εκπαίδευσης βρέθηκε σε μία θέση, όπου καλούνταν να επαναπροσδιορίσει τα πάντα. Εκπαιδευτικές διαδικασίες, μεθοδολογίες διδασκαλίας και μελέτης, ψηφιακά εργαλεία και πλατφόρμες, πρακτικές εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ανάμεσα σε πολλά άλλα. Η ψηφιοποίηση όμως της Εκπαίδευσης άνοιξε νέα, καινοτόμα μονοπάτια, όπως η ενσωμάτωση διαδικασιών Εκπαίδευσης μέσω video-games, Εικονική Πραγματικότητα, καθώς και ψηφιακά προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, τόσο για μαθητές και σπουδαστές, όσο και για την ενδυνάμωση του Εκπαιδευτικού προσωπικού.
Οι δυνατότητες είναι πραγματικά αμέτρητες. Φανταστείτε μαθήτριες και μαθητές ενός απομακρυσμένου σχολείου, να αποκτούν την δυνατότητα να εξερευνήσουν τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, και να περιπλανηθούν σε αυτά, μέσω ενός ζευγαριού γυαλιών Εικονικής Πραγματικότητας. Μαθήτριες και μαθητές δημοτικών, να μορφώνονται πάνω σε θέματα υγείας και υγιεινής, μέσω εκπαιδευτικών ηλεκτρονικών παιχνιδιών, χωρίς να δεινοπαθούν από ξεπερασμένες εκπαιδευτικές πρακτικές. Δάσκαλοι και Καθηγητές να βελτιώνουν τις δεξιότητες και τις δυνατότητές τους μέσω ψηφιακών πλατφορμών, σχεδιασμένες αποκλειστικά για αυτούς. Δεν υπάρχει όριο, και τίποτα δεν μπορεί να κρατήσει πίσω την εξέλιξη και τον επαναπροσδιορισμό της Εκπαίδευσης. Η αρχή έχει γίνει, και ένας υπέροχος κόσμος γνώσης διαμορφώνεται, όχι μόνο μέσω της στείρας ανάπτυξης ψηφιακών εργαλείων, αλλά μέσω ενός κεντρικού επαναπροσδιορισμού της ίδιας της Εκπαίδευσης.
Ευκαιρίες
Ένα από τα μεγαλύτερα, αν όχι το μεγαλύτερο, παγκόσμιο ζήτημα, από τις απαρχές του ανθρώπου, μέχρι και σήμερα, είναι οι ανισότητες. Ας μην χρησιμοποιήσουμε βαρύγδουπες λέξεις και περιγραφές. Με απλά λόγια, κάποιοι έχουν περισσότερα από άλλους, άρα μπορούν περισσότερο από άλλους. Είτε αφορούν την πρόσβαση στην Εκπαίδευση, και άρα στην αγορά εργασίας με καλύτερες συνθήκες, είτε αφορούν ευάλωτες ομάδες όπως πρόσφυγες και μετανάστες, ανθρώπους με αναπηρίες, ή απλά ανθρώπους όπου δεν στάθηκαν τυχεροί στη ζωή, το αποτέλεσμα παραμένει ίδιο. Ένας τεράστιος αριθμός συνανθρώπων μας, δεν είχαν και δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με άλλους. Γεγονός που έχει αρχίσει ήδη να αλλάζει.
Το ¨Νέο Κύμα¨ ψηφιακής Εκπαίδευσης και κατάρτισης, αναπτύσσει και παρέχει ψηφιακά προγράμματα και μαθήματα, με στόχο την ανάπτυξη και βελτίωση δεξιοτήτων απαραίτητων στην νέα αγορά εργασίας, με σκοπό την ενδυνάμωση του χρήστη. Ως εκ τούτου, κάποια η κάποιος που δεν είχαν την δυνατότητα να εξελίξουν τις ικανότητες τους στο παρελθόν, με αποτέλεσμα να ξεκινούν από διαφορετική αφετηρία, έχουν τώρα την ευκαιρία να προσθέσουν νέα βέλη στην φαρέτρα τους. Ψηφιακά, ελεύθερα, για όλες και όλους.
Για Όλα Εκείνα Που Έρχονται
Η κορυφή του παγόβουνου. Ότι αναφέραμε, είναι απλά η κορυφή του παγόβουνου, ίσως ούτε καν αυτή. Αυτό που πραγματικά εξετάζουμε είναι η αυγή μιας νέας εποχής, μίας εποχής που σέβεται όλες και όλους, ανεξαρτήτως του τι μας κάνει διαφορετικές/ους. Στεκόμαστε όλες και όλοι μαζί, και έτσι εξελισσόμαστε, αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις που προκύπτουν, αναπτύσσοντας έναν κόσμο ο οποίος διαθέτει χώρο για όλες και όλους.
